Obsessive geocaching disorder

Afgelopen maand kwamen een aantal nieuwe geocaches op de Utrechtse heuvelrug online. Dat is altijd leuk, dan kunnen we zonder veel reizen onze hobby uitvoeren. In dit geval was het een reeks geocaches over Oorlog en verzet op de Utrechtse heuvelrug. En dan gebeurt er iets geks, je wil de serie graag compleet...

We verzamelen wat af met onze hobby geocachen. We lopen de ene geocache na de ander, en we kijken vooral of de puzzel leuk is, of dat we een voor ons nieuw stukje Nederland kunnen verkennen. Onze ervaring is dat dat nieuwe stukje Nederland ook dichtbij huis kan zijn, dus een nieuwe reeks van geocaches in de buurt waarderen we positief.

Een cache reeks, ook wel een trail genoemd, zijn vaak meerdere los te loggen caches in een route of over een bepaald onderwerp. In feite is het een soort multicache, echter je kunt ze los vinden en ze hebben, behalve naam en een inhoudelijk onderwerp, verder geen afhankelijkheid met elkaar. Vaak bevat iedere individuele geocache een extra code, en als je die verzamelt geeft dit de mogelijkheid tot het vinden van een bonus cache.

We zijn op weg gegaan, en we worden aangenaam verrast. De geocaches die bij deze reeks horen zijn goed verzorgd, zowel qua plaatsing als bijbehorende tekst en uitleg. Het is toch altijd leuk om te lezen wat er in de tweede Wereldoorlog is gebeurt in je eigen gemeente, en daadwerkelijk op plaatsen te komen waar vroeger specifieke gebeurtenissen zijn geweest. Veel geocaches van deze reeks gaan ook langs de lokale 'oorlog en vrede' monumenten, groot en klein.

We hebben eerst de caches in de buurt van Maarn gedaan. Ze zijn allemaal op loopafstand van elkaar te doen. We lopen ze één voor één af en vult een moie warme lenteavond.  Een week later hebben we weer zin om een cache te doen, en dan begint er iets geks te spelen. We hebben de keus uit veel meer nieuwe caches in de buurt, maar we besluiten om de reeks te gaan volgen, met als impliciete doelstelling om alle caches van de reeks langs te gaan. Dat deed me het volgende verwonderen, waarom willen we dat eigenlijk? Er lijkt een soort drang om de reeks af te maken. Misschien zijn de andere nieuw uitgekomen caches in de buurt, die niet in deze reeks zitten, wellicht veel leuker?

Ik herinner me ooit een college over onderwijs- en ontwikkelingspsychologie. Toen hoorde ik al van het fenomeen dat kinderen rond de kleeftijd van 9 jaar jaar opeens gaan verzamelen. Het lijkt een universeel principe. Of het nu gaat voer voetbalplaatjes, buttons, wuppies, postzegels, wat er wordt verzameld is per persoon misschien verschillend maar iedereen vergaart, sorteert, bewaart en er is een hunkering om de verzameling compleet te maken. Ergens op die leeftijd begint dat interessant te worden, en soms gaan de spullen het hele leven mee. 

De emoties om zoiets iets weg te gooien blijken twee keer zo groot dan de emoties als we iets krijgen.  Winkels spelen hier gretig op in, en verleiden ouders producten te kopen door allerlei  zooi mee te geven, en vooral in de winkel terug te komen om de reeks aan te vullen.

Ook een krachtig effect: het blijkt dat wanneer je eenvoudig een aantal punten kan scoren, je automatisch ook moeite gaat doen voor de moeilijkere gevallen. We hebben nog niet alle geocaches in de reeks gevonden, maar ik begrijp hieruit dat als er dadelijk een hele ingewikkelde geocache puzzel bij zit, we extra gemotiveerd zijn om die ook op te lossen.

Sparen heeft een psychologische betekenis, en heeft als doel het overleven. (zoals heel veel psychologische functies, het is een onderdeel van ons overlevings instinct). Het wordt vast deels aangestuurd door de meest basale deel van onze hersenen, de hersenstam, hier zitten veel overlevingsfuncties. 

Het is goed om te verzamelen, om zo je voedselvoorraad op te bouwen. Hiermee kun je slechte tijden overbruggen. In feite zijn we eigenlijk een soort hamsters. Mijn oma en opa hadden het zeker nodig in de tweede wereld oorlog.

Het verzamelen is daarnaast ook een prettige beleving. Dat wordt veroorzaakt doordat er een gevoel van controle is over de verzameling. Controle betekent zekerheid en zekerheid maakt dat je je minder gespannen voelt. Je hebt het gevoel dat je je leven in bedwang hebt en je veilig voelt. Ik vond het als kind heerlijk om postzegels te verzamelen. Ik had daar een speciaal boek voor. Het verzamelen van postzegels had ook iets competiefs: ik vergeleek de verzameling altijd met vriendjes. Maar het is ook iets sociaals: er ontstond altijd een onderlinge ruilhandel. Ja, verzamelen is leuk. 

Maar alles met mate natuurlijk, je kunt ook overdreven doorslaan, wellicht ook met geocaching. Dat noemen ze in de psychiatrie  obsessive compulsive disorder (soort dwangneurose). Je leven wordt er dan door beheerst en dat heeft natuurlijk weer nadelige gevolgen. Tegenwoordig worden er televisie programma's van gemaakt: mensen verzamelen zoveel en doen dan niets meer weg. 

Ik heb het een beetje met bloggen over geocaching, door erover te schrijven krijg ik een beetje controle over mijn enthousiaste gedachten over het spelletje. Wellicht een nieuwe variant van een disorder voor DSM V, het boekje met een classificatie van psychische afwijkingen: obsessive geocaching disorder?

Toch gek, ik was altijd in gedachten dat ik mijn leven in de hand heb. Helaas ben ik weer niet in control, maar in de greep van de meest instinctmatige verzamelwoede. Ik loop een reeks af, omdat mijn oerinstinct mij stuurt. Nu snap ik opeens ook waarom er een found-teller op geocaching.com staat, zelfs als niet-premium lid. Het nodigt uit om dat getal te verhogen. Het lokt bij mij gelukkig geen geocacing verslaving uit.

Gelukkig bestaat deze geocache reeks 'Oorlog en verzet op de Utrechtse Heuvelrug' uit niet zo veel geocaches dat het ons leven gaat beheersen. Het zijn er een stuk of elf, en dan is het weer gedaan. Dus wij gaan vrolijk door en hebben weer het gevoel dat we grip hebben op onze realiteit (haha, níet dus...).

Voer voor psychologen
Johan